Kadıköy'ün fedaileri

Tam beş yıl süren İstanbul’un işgali, bugün pek hatırlanmasa da tam 100 yıl önce ülkeye karabasan gibi çöken İtilaf Devletleri’nin en etkili hamlesiydi. Aslında işgal 13 Kasım 1918’de başlar. Lakin ne zaman ki Mustafa Kemal önderliğinde Anadolu’da “Kuvayı Milliye” direnişi başlar işte o vakit işin rengi değişir. Hele ki Misakımillî’nin İstanbul Hükûmeti tarafından da kabul edilmesine 16 Mart 1920’de fiilî işgalin başlaması ile cevap verilir. Yukarıdaki film sahnesi 16 Mart sabahı Şehzadebaşı Bando Mızıka Karakolu katliamının bir resmidir. Birçok silahsız bando askerinin katli toplumda büyük bir infiale yol açar. Bundan sonraki 3 yıl, aslında İngilizler ile Mustafa Kemal arasındaki amansız bir satranç müsabakası olarak yaşanır. İstanbul’daki gizli Kuvayı Milliye direnişi de bu olaylardan sonra hız kazanır. Semt örgütlenmeleri şeklinde organize edilen Kuvayı Milliye çetelerinin asli görevi; işgalcileri sabote etmek, zapt edilen Osmanlı cephanelerinden Anadolu’ya silah sevkiyatı yapmak ve İstiklal Harbi konusunda halkın moralini diri tutmak olarak özetlenebilir. Bu gruplardan etkin olan bir tanesi de Anadolu Yakası’ndaki Kadıköy grubuydu. Kaldı ki bazı Fenerbahçe Spor Kulübü mensuplarının ve sporcularının da bu gruba dahli o günler için gizli ama bugünler için gurur kaynağı olan bir tutumdu.

Fenerbahçe Spor Kulübü tüzüğünün 2. Maddesi anlamlıdır…

"Madde 2: Kulübün takip ettiği amaç ve gaye; memlekette bedenî ve fikrî terbiyenin yayılmasına çalışmak ve vatan gençlerini; vatanın korunmasına, zorluklara ve askerî seferberliklere alıştırmaktır."

1920’lerin İstanbul’unda sanki bu maddenin hakkını verircesine Kuvayı Milliye’nin Kadıköy Grubu’na dâhil olan birçok Fenerbahçelinin faaliyetleri biliniyor. Silah kaçırmaktan Kemalistler ve İstiklal Harbi lehine propaganda yapmaya bir dolu etkinlik içerisinde yer alan kulüp üyelerinin asıl misyonu ise esaret altındaki şehrin insanlarına moral kaynağı olmaktı. Bu nedenle işgal kuvvetleriyle futbol maçları yapmak ve tabii ki onları yenmek en büyük vazifeydi.

Yıllardır işgalcilerin baskısı altında yaşayan ve Anadolu’dan gelen zafer haberlerini bekleyen halk, millî ordunun 9 Eylül 1922’de İzmir’e girdiği günden beri kabına sığmıyordu. Zaten 9 Eylül 1922 ile İstanbul’un Kurtuluşu olan 6 Ekim 1923 arasındaki 13 aylık dönem satrancın en kritik hamlelerine tanık olunuyordu.

Mustafa Kemal Paşa’nın 3 Mayıs 1918’de ziyaret ettiği Fenerbahçe (bugüne kadar ortaya çıkan kayıtlara göre) Kasım 1918 ve Kasım 1923 arasındaki 5 yıl süren işgal yıllarında 126 maç yaptı. Taksim Stadı’nda 29 Haziran 1923 günü oynanan Harington Kupası maçı bunlardan 121’inciydi. (Kaynak: Fenerbahçe Tarihi Sitesi)

İşgal Kuvvetleri Komutanı General Charles Harington adına verilen “Harington Kupası” maçı oynanırken İsmet Paşa’nın önderlik ettiği heyet Lozan’da bulunuyordu. Aylarca süren Lozan görüşmeleri çetin geçiyordu. Ankara Hükûmeti’nin kayıtsız şartsız bağımsızlık talebi İngilizlerin alışık olmadığı bir zorluğa neden oluyordu. Görüşmeler devam ederken Mustafa Kemal bir yandan millî ordunun İstanbul’un etrafını kuşatması yönünde harekât yürütüyordu. Yakın tarih, diplomaside İngilizlere güvenilemeyeceğini Türk tarafına çok iyi öğretmişti. Yani İzmir’den Yunanlıları defetmekten daha zor ve karmaşık olanı İngilizleri İstanbul’dan amiyane tabirle “paşa paşa” göndermekti. Kısacası Harington Kupası bu ahval ve şerait altında oynanıyordu.

DIŞ.GÜN - TAKSİM STADI SAHA İÇİ / KENARI

İstanbul genel. Fonda tezahürat sesleri duyulmaktadır.

Slow motion. Kenarda durmuş maçı ve etrafını seyretmekte olan Mehmet’i görürüz. Sonra onun gözünden maçı ve tribünü görmeye başlarız. Kısa bir süre sahanın içinden maçı görürüz. Sonra tribünde oturmakta olan Teğmen Bennett ve General Harington’u görürüz. Sonra gökyüzünde uçuşan kuşları. Sonra bir düdük sesi; faul. Sonra Mehmet’in çekmekte olduğu tespihi.

Sonra yerde bitmiş tek başına bir çiçek... Tüm bu sekans boyunca Mehmet’i dış ses olarak duyarız…

MEHMET’İN SESİ

...Herkes, her şey birbirinin emaneti şu âlemde. Bulutlar rüzgârın, ağaçlar yağmurun, insan toprağın emaneti… Hayat bir çiçeğin yerde bitmesi gibi; ansızın, kısa, kırılgan… bizi hep kendimizle avlayan...

Düdük sesi ile slow motion biter... Hasan Kamil kayarak bir İngiliz oyuncunun topunu keser. Taca çıkan top, yedek kulübesine doğru gelir. Galip, topu durdurup havalandırır seri bir hareketle havada kapar ve Zeki Rıza’ya atar.

GALİP KULAKSIZOĞLU

(Zeki Rıza’ya) Zeki, Alaattin’e s.yle şu sarı kafayı boş bırakmasın!

ZEKİ RIZA SPOREL

(taçı atarken) Eyvallah.. (Mehmed’e) Doksana takıyorum şimdi, Mehmed abi.. İzle bak!

Harington Kupası’na giden süre. General’in gazetelere verdiği bir ilanla başlar. 5 yıl boyunca Fenerbahçe İngilizlere karşı o kadar çok maç kazanmıştır ki hem İstanbul hem de Anadolu’da halkın moral kaynağı olmuştur. Futbolcular esir şehrin insanları için âdeta İstiklal’in gizli bir sembolü olmuşlardır.