1905 senesi Ekim ayının ortalarında kurulan Galatasaray ile 1907 senesi ilkbaharında tesis edilen Fenerbahçe futbol takımları tarihlerinde ilk defa 17 Ocak 1909 Pazar günü Kadıköy Union Club sahasında karşı karşıya geldiler.
İki kulübün müsabaka istatistiklerini çalışanlar bu maç hakkında yazdıkları notlarda “Özel maç” ifadesini kullanırlar. Bu tanımlamanın doğru olmadığını, bunun özel bir maç değil resmî bir müsabaka olduğunu biliyoruz.
1908-09 sezonu İstanbul Ligi müsabakalarına Büyük Britanya sefaret yatı HMS Barham, Kadıköy, Elpis ve Moda kulüpleri katıldılar. Lig maçları 1 Kasım 1908 Pazar günü HMS Barham ile Moda kulüpleri arasında önceden Papaz Bahçesi olarak adlandırılan, Eylül 1908 itibarıyla Union Club Stadyumu ismini alan alanda yapılan maçla başladı.
HMS Barham yatı Büyük Britanya Akdeniz Filo Komutanlığı’nın bir emri dolayısıyla İstanbul Limanı’nı terk edince lig maçları yarım kaldı. Esasen söz konusu yat limanı terk etmemiş ve maçlara devam etmiş olsaydı kuvvetle muhtemel 1908-09 İstanbul Futbol Ligi’ni şampiyon olarak tamamlayacaktı.
HMS Barham’ın futbol takımıyla birlikte şehirden ayrılması üzerine lig heyeti o ana kadar oynanan maçları özel maç kabul edip ligi tatil etti. Bununla birlikte aynı heyet 1909 senesi Ocak ayı başında toplanarak iki kümeden oluşan yeni bir lig kurdu. Alınan karara göre İstanbul Ligi birinci kümede daha önce iki defa şampiyon olmuş olan Kadıköy, bir önceki senenin şampiyonu Moda, Elpis, Galatasaray ve Fenerbahçe kulüpleri lige katıldılar.
Lig, 10 Ocak 1909 Pazar günü Union Club sahasında Fenerbahçe ile Moda arasında oynanan müsabaka ile başladı. İkinci maç perşembe günü Kadıköy ile Elpis arasında oynandıktan sonra henüz kurulalı birkaç sene olan Galatasaray ve Fenerbahçe kulüpleri futbol takımları 17 Ocak Pazar günü aynı sahada karşı karşıya geldiler.
Henüz aralarında herhangi bir rekabet bulunmayan bu iki kulübün futbol takımları arasında yapılan bu ilk maç İttihat ve Terakki Fırkası’nın resmî yayın organı olan Şûra-yı Ümmet gazetesinde kısacık bir haber olarak yer aldı:1
"Spor-Futbol
Pazar günü Kadıköyü’nde Papaz Çayırı’nda Galata Saray ve Fener Bağçe asosiyeyşın [association] futbol kulüpleri arasında icra edilen müsabakada Galata Saray kulübü ihraz-ı muvaffakiyet eylediği [başarı sağladığı] gibi aynı günde ikinci cemiyet oyunlarına ait olmak üzere Strugglers kulübü ile Makriköyü’nden gelen bir kulüp arasındaki müsabaka da Strugglers kulübünün muvaffakiyetiyle neticelenmiştir. Perşembe günü Kadıköy ve Elpis kulüpleri arasında icra edilen müsabakada Kadıköy kulübü galip gelmiştir."
Galatasaray Spor Kulübü kurucu başkanı Ali Sami (Yen) Bey’in tuttuğu notlardan iki kulüp arasında yapılan bu ilk müsabakayı sarı-kırmızılı takımın 2-0 kazandığını ve iki golü de takımın kaptanı Emin Bülend’in (Serdaroğlu) attığını biliyoruz.
Gerek Ali Sami Bey gerekse Türkiye futbol tarihinin muteber kalemleri bu maçın kadrolarını şöyle vermişler:
Galatasaray: Ahmed Robenson - Piroğlu Adnan, Milo Bakvec - Sabri Mahir, Hasan Basri, Bekir Sıtkı - Horace Armitage, Fuad Hüsnü, Celâl İbrahim, İdris, Emin Bülend.
Fenerbahçe: Asaf - Kulaksızzâde Galib, Hassan Sami - Dalaklı Hüseyin, Hüseyin İzzi, Gustave Haenny - Fethi, Şefkati, Memiş, (Büyük) Hasan, Yahya Berki.
Muhtemelen takvim sıkışıklığı nedeniyle tek devre oynanan 1909 senesi lig maçlarında Galatasaray’ın diğer kulüpleri de mağlup ettiğini ve ilk defa İstanbul şampiyonu olduğunu biliyoruz. Fenerbahçe ise 7 Şubat Pazar günü Elpis ile oynadığı maçtan sonra ligden çekildi. O zamanki temayüller gereği ligden çekilen takımlarla yapılan maçlar puan cetveline eklenmiyor ve hususi maç sayılıyordu. Dolayısıyla iki kulüp arasındaki ilk maç da özel maç statüsüne alındı.
Fenerbahçe ve Galatasaray kulüplerinin futbol takımları bu tarihten sonra defalarca karşı karşıya geldiler. Birbirleriyle girdikleri kıyasıya rekabetin bir sonucu olarak memleket futbolu büyük bir gelişim gösterdi. Dileğimiz –Beşiktaş ile birlikte– biri diğerinin varlık sebebi olan İstanbul’un bu iki mücevherinin maçları hiç bitmesin, heyecan hiç eksilmesin.
DİPNOTLAR
1 "Spor-Futbol”, Şura-yı Ümmet, 19 Ocak 1909 (6 Kânûn-i Sânî 1325).
